Obstaculizando el autoconsumo, ése el el título del artículo de Ainara Arratibel en
Berria
Euskaraz ere, badira artikulu mamitsuak kontu salagarri honen inguruan. Jende guztia ohar dadila egiten ari direnaz
Espainiako
Gobernuak autokontsumo energetikoaren inguruan onartu nahi duen
egitasmoak kezka eragin du energia fotovoltaikoa sortzen duten ekoizleen
artean. Besteak beste, ordainsari bat ezarri nahi die sortzen duten
energiagatik, eta ez die inolako hobaririk eman nahi.
Ainara Arratibel Gascon
Zentzugabea, kezkagarria, atzerakoia... Energia aditu eta talde
ekologista askok halaxe definitu dute Espainiako Gobernuak autokontsumo
energetikoa arautzeko egin duen azken lege zirriborroa. Hiru urte dira
lan horretan ari dela, baina legegintzaldia amaitzear dagoela onartu
nahi du. «Europako herrialde gehienak eguzki energia eta autokontsumo
energetikoa bultzatzen ari dira; guri, ordea, oztopoak jartzen ari
zaizkigu, energia konpainien interesen mesedetan», salatu du Jose
Antonio Cabrerok, energia fotovoltaikoa ekoizten duten erabiltzaileak
biltzen dituen elkarteko Nafarroako ordezkariak.
Erreforma
energetiko bat egin zuen Espainiako Gobernuak 2013an, eta bertan jaso
zuen autokontsumo energetikoa arautzeko beharra. Jose Manuel Soria
Industria ministroak hasieratik esan zuen zein zen erreformaren eta
ondoren hartuko ziren neurrien helburua: defizit elektrikoa gutxitzea.
Soriaren ustez, energia berriztagarriek izandako garapenak ez zuen
horretan laguntzen. Alderantziz, hitz artean esan zuen energia
berriztagarriak «arazo bat» zirela. Hori kontuan hartuta, oposizioko
alderdiek, talde ekologistek eta energia berriztagarrien sektoreak kezka
agertu zuten autokontsumoaren inguruan Espainiako Gobernuak har
zitzakeen neurrian inguruan. Lege zirriborroan jasotzen denak kezka
horiek areagotu ditu.
Espainiako Gobernuak onartu nahi duen
egitasmoak hiru ardatz ditu. Batetik, autokontsumoaren alde egiten duten
ekoizleek ordainsari bat pagatu beharko dute ekoitzi eta kontsumitutako
energiagatik. «Elkartasun kontua da, haiek ere erabiltzen baitute sare
elektrikoa, eta beste edozeinek bezala ordaindu egin behar dute horren
mantenuagatik», defendatu zuen Soriak. Bestalde, ordainsaria ezarriko da
paneletan bateria edo energia pilatzen duten gailuak jartzeagatik.
Gailu edo bateria horietan pilatzen den energia eguzkia ez dagoen
orduetan erabiltzen dute autokontsumoa egiten duten erabiltzaileek.
Gainera, autokontsumoa egiten dutenek ez dute hobaririk jasoko sortzen
duten gehiegizko energia sare orokorrera bideratzeagatik. Jaso nahi
badute, enpresa bat sortu beharko dute, merkataritza erregistroan izena
eman, eta BEZa ordaindu.
Hego Euskal Herrian kexuak nagusi izan
arren, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan oso bestelakoa da
egoera. Han, autokontsumoa bultzatzen ari dira. Gainera, Frantziako
Gobernuak duela gutxi ezarritako araudiaren arabera, eraikin komertzial
berriek eguzki panelak izan beharko dituzte. Horrela, eraikin horiek,
energia sortu, eta haien elektrizitate kostua gutxitu nahi dute. Neurri
hori eraikin berri guztietara zabaltzea nahi dute ekologistek.
Azken
urte hauetan, hainbat zirriborro izan ditu esku artean Espainiako
Gobernuak. «Neurri batean, estrategia kontu bat izan da, legeztatua ez
zegoenez jende askok nahiago izan duelako zain egon panelak jartzeko»,
uste du Gorka Bueno EHUko irakasle eta energian adituak. Zirriborro bat
izan arren, «kezkaz» ikusten du Cabrerok egitasmoa, eta argi du zein den
Espainiako Gobernuaren helburua: «Beldurra sartu nahi diete
autokontsumoaren alde apustu egin nahi dutenei. Izan ere, zirriborroa
aurrera aterako balitz, ekoizle arrunt batek 31 bat urte beharko lituzke
plakak jartzerakoan egindako inbertsioa berreskuratzeko. Hori jakinda,
asko hasiak dira dagoeneko atzera egiten». Goiener energia enpresak ere
ez du egoki ikusten Madrilen apustua. «Guk beti egin dugu apustu eredu
energetikoa aldatzearen alde, eta hau atzerapauso bat iruditzen zaigu»,
nabarmendu du Alex Lopezek, enpresaren bazkide sortzaileetako batek.
«Gure ustez, autokontsumoa erregulatu egin behar da, lege babes bat izan
behar du. Izan ere, orain arte hutsune bat egon da alor horretan,
erdizka arautu baita. Baina argi dago araudi hau ez dela egokia, interes
ekonomikoak sozialei gailendu zaizkielako».
Espainiako
Gobernuaren asmoa «penaz» ikusten du, aldiz, Angel Hurtadok, Solarfam
enpresako ingeniariak. Eguzki plakak jartzen ditu enpresa horrek.
«Ingurumenaren eta ekonomiaren ikuspegitik oso beharrezkoa da
autokontsumoa, eta zirriborroan jasotzen denak ez du hori bultzatzen».
Baina ikuspegi baikorrago bat eman nahi izan du. «Trabak eta zalantzak
egon arren, asko dira energia fotovoltaikoaren alde egiten ari direnak.
Guk, adibidez, Lodosan hainbat plaka jarriko ditugu Gumendi Produktu
Ekologikoak enpresan. Hogei familiak adina energia autokontsumituko
dute».
Madrilen asmoen aurrean, lau adituen arabera ezinbestekoa
da energia eredua aldatzea. Hala, Buenok argi du zer egin behar den hori
lortzeko. «Klima aldaketari eta baliabide fosilen agortzeari aurre
egiteko, osorik karbonogabetu behar dugu mende erdirako ekonomia».
Balantze netorik gabeZirriborrotik
Buenori gehien kezkatzen diona energia balantze netoa egiteko aukerarik
ez ematea da. «Balantze hori sortzen eta kontsumitzen denaren arteko
aldea da. Balantzea positiboa bada, fakturaren bidez kitatzen da. Urte
osoko balantzea kontuan hartuta egitea litzateke onena, baina ez da
egiten. Horrenbestez, soberan geratutako energia oparitu egin behar
duzu. Beste leku askotan, balantze hori onartzen da, baina hemen guztiz
murriztuta dago, elektriken interesengatik».
Autokontsumoa egiten
dutenei ordainsaria jartzeko arrazoia azpiegituren erabilera izatea
«aitzakia hutsa»iruditzen zaio. «Kontsumitzaile guztiok onartzen dugu
sare orokorrerako sarbidea ordaindu behar dugula, baina ez bi aldiz,
autokontsumoa egiten dutenekin egin nahi duten bezala. Izan ere,
kontsumitzaile eta ekoizle moduan kobratu nahi diete. Autokontsumoagatik
kobratzea zentzugabea da. Egin nahi dutena oso gogorra da. Izan ere,
eskala txikiko ekoizleei egiten die batez ere min».
Baterien
erabilera zergapetzea ere «bidegabea» iruditzen zaio Cabrerori:
«Europako zuzentarauek diote banandutako energia sorkuntza erraztu eta
bultzatu behar dela, eta, horretarako, ezinbestekoa da energia metatzeko
eta gordetzeko sistemak bultzatzea; hau da, bateriak. Nahiz eta
bateriek ere beren mugak dituzten». Lopezek gogorarazi du, gainera,
bateriek aukera emango luketela balantze netoa egiteko. «Baina ez dute
nahi. Gainera, bateriak baimenduz gero, energia konpainiak beldur dira
bezero gehiago galduko ez ote dituzten, eta horregatik zergapetu nahi
dituzte. Autokontsumorako utziko duten aukera bakarra saretik
deskonektatzea da, eta horrek energetikoki isolatu egiten zaitu».
Bestalde,
lauretako batek ere ez du egoki ikusten sobratutako energia sare
orokorrera bideratzeagatik hobaririk edo abantailarik ez jasotzea.
«Behintzat, zuk emandako watt bakoitzeko bat eman beharko lizukete doan
saretik. Sistemarik bidezkoena da hori, eta posible da teknikoki. Hori
ez egiteko erabiltzen dituzten arrazoiak aitzakia dira», nabarmendu du
Lopezek. Horri lotuta, argi du Espainiako Gobernuak ez duela
autokontsumoari buruzko eztabaida bat zabaldu. «Horretan ere
inposaketaren bidea aukeratu du».
Gainera, Lopezek gogorarazi du
orain hartutako erabakien ondorioak etorkizunean ordaindu beharko
direla. «Legeak arrazoia emango digu, baina, bitartean, aukerak galtzen
ari gara». Iritzi bera eman du Cabrerok. «Beste herrialdeak beren bidea
egiten ari diren bitartean, guk orain arteko eredutik askatu ezinda
jarraitzen dugu».
Bestelako aukera batzuk ere galtzen ari direla
gogorarazi du. «Adibidez, lanpostu ugari sortuko lirateke energia
fotovoltaikoa bultzatuta. Lanpostu horiek, gainera, jasangarriak eta
errentagarriak izango lirateke». Enpresei ere erreparatu die. «Enpresa
dezente itxi dira krisi garaian energiaren prezioan izandako igoera dela
eta; azken batean, fakturak ezin ordaintzeagatik. Beraien energia sortu
ahal izango balute, askoz diru gehiago aurreztuko lukete, eta
merkatuan lehiakorragoak izango lirateke». Gainera, Hurtadok gogorarazi
du herrialde baten dependentzia energetikoa txikiagoa dela
autokontsumoaren alde eginez gero. «Norbanakoen kasuan ere gutxitu
egiten da dependentzia hori, eta egun fakturarekin ditugun gorabeherak
kontuan hartuta, oso inportantea da hori». Horri lotuta, azaldu du
autokontsumoan inbertitutako euro bakoitzeko %10 inguruko
errentagarritasuna lortzen duela enpresa batek, eta norbanako batek,
gutxienez %1-%2.
Bestalde, azken urteetan energia fotovoltaikoa
sortzeko azpiegituren prezioak izandako jaitsiera berretsi du Buenok.
«10 urtean, zelula fotovoltaikoen prezioa %85 jaitsi da, eta sistemaren
prezioak harekin batera egin du behera, ia %70. Autokontsumoa erraztu
eta erregulatuko balitz, elektrizitate fotovoltaikoak ez luke
laguntzarik beharko une honetan». Gainera, eta prezioei lotuta, 2013an
akordio bat sinatu zuen Txinarekin Europako Batasunak, handik ekarritako
panelei buruzkoa. «Oso prezio baxuan ekartzen dira».